Stanisław Jachym (3 VII 1948 Rzeszów – 2 XI 2004 Rzeszów), malarz, rysownik, grafik W 1968 r. ukończył Państwowe Liceum Plastyczne w Sędziszowie Małopolskim. W latach 70. XX w. działał w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Absolwentów Średnich Szkół Plastycznych - Klub Technika Plastyka „Absolwent” i był laureatem I nagrody na I Ogólnopolskiej Wystawie Twórczości Plastycznej Absolwentów Średnich Szkół Plastycznych (BWA, Rzeszów 1984 ) oraz I nagrody na Ogólnopolskiej Wystawie Prac Instruktorów Plastyków (BWA Rzeszów, 1985).

Od 1987 r. należał do Związku Polskich Artystów Malarzy i Grafików w Rzeszowie. Tworzył martwe natury, abstrakcje, portrety i kompozycje metaforyczne, w których głównymi środkami wyrazu były wyrafinowane  zestawienia  barwne, efekty świetlne, ekspresyjna faktura i deformacje kształtów. Punktem odniesienia była dla niego europejska tradycja malarstwa kolorystycznego - od baroku po koloryzm i ekspresjonizm. Jego prace były prezentowane na ok. 30 wystawach indywidualnych w kraju i za granicą, m.in. w: BWA w Rzeszowie (1987, 1992, 2001), Teatrze im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie (1991, 1997), w Hallein k. Salzburga (1992), w Galerii „1” Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1995), Galerii „Podbrzezie” w Krakowie (1997), Puławskiej Galerii Sztuki POK „Dom Chemika” w Puławach (1999), Galerii Sceny Kameralnej Teatru Polskiego w Warszawie (1999), Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu (2002), Muzeum Okręgowym w Rzeszowie (2003).

Wystawiał także z fotografikiem Bogdanem Szczupajem (Zamek Kazimierzowski w Przemyślu 1996; ekspozycja „Malarz i jego pracownia” w Muzeum Regionalnym w Mielcu,  w BWA w Krośnie i w BWA w Rzeszowie,  1997)  oraz z synem Marcinem (wystawa „Ojciec i syn”, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, 2002). Ukazały się dwa albumy z jego pracami: S. Jachym, B. Szczupak Malarz i jego pracownia (Rzeszów 1997) i dwujęzyczny S. Jachym, Malarz i jego pracownia/ Painter and His Studio (Rzeszów 2001).

Jego twórczość prezentowano na łamach ogólnopolskich pism literacko-artystycznych „Fraza” (1995, nr 7) i „Arkusz” (2001, nr 6). Brał udział w ogólnopolskich i międzynarodowych plenerach, konkursach, wystawach w Polsce i poza jej granicami, m.in.: „Obraz, rysunek, grafika, rzeźba roku” (BWA w Rzeszowie), Ogólnopolski Plener Malarski w Julinie, „Bliźniemu swemu... 2002”, wystawy ZPAMiG (m.in. „Wspomnienia, powroty”, BWA Rzeszów 1995, „Impresje stąd i stamtąd”, Rzeszów i Paryż 1996), a także aukcjach na cele charytatywne organizowanych  przez Wiesława Ochmana w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku (2001, 2003, 2004).

Otrzymał Nagrodę Marszałka Województwa Podkarpackiego (2003) oraz przyznane pośmiertnie: Nagrodę Specjalną Miasta Rzeszowa w dziedzinie sztuki (2004) i Nagrodę Zarządu Województwa Podkarpackiego za całokształt działalności w dziedzinie kultury i sztuki (2008). Po śmierci artysty jego prace pokazano na wystawach w  Kulturzentrum  Kamgarn, Schaffhausen (Szwajcaria, 2005 wraz z pracami Krzysztofa Motyki) i w BWA w Rzeszowie (2006). W grudniu 2008 r. w Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu zaprezentowano przygotowaną przez Antoniego Adamskiego wystawę „Artefakty 8. Metafizyka martwej natury”, na której pokazano prace artysty i która była dedykowana jego pamięci. Prace S. Jachyma znajdują się w kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą (m.in. w zbiorach W. Ochmana, A. Harasiewicza, Bogusławy i Mariana Burdów, Jerzego Chłopeckiego i Marii Anto).

(Biografię artysty opracowała Magdalena Rabizo-Birek)

Komentarz własny Marcina Jachyma: Cykl „Miejsca” powstał na podstawie fotografii, między innymi z pracowni malarskiej mojego Ojca.

Później przejąłem tę pracownię po Jego śmierci. Stykałem się z przedmiotami, którymi się otaczał, nadając im własny sens i znaczenie poprzez swoją sztukę. Postanowiłem, więc utrwalić to otoczenie we własnym cyklu graficznym. Przedstawia on unikalne wnętrze pracowni z jego atmosferą, nastrojem, światłem - które wydobywa kontury przedmiotów znajdujących się niegdyś kompozycjach Ojca.

Tak w przestrzeń moich kompozycji graficznych wkracza nowy element: czas, którego nie sposób cofnąć. Czas ten ukazują przedmioty, które straciły swego właściciela. Pozbawione swego dawnego otoczenia odchodzą w przeszłość, stają się martwe.      

W podobny sposób starałem się pokazać otoczenie innych ludzi: stare podwórka (najczęściej niezamieszkałych już kamienic) lub opuszczone wnętrza, w których pozostały resztki sprzętów porzuconych przez ich dawnych użytkowników. Odkąd pamiętam, zawsze z wielka ochota odwiedzałem takie miejsca. Pomieszczenia i znajdujące się w nich przedmioty uruchamiają lawinę wyobrażeń, które zmierzają do uzyskania wiedzy na temat życia ludzi, którzy tam przebywali. Pokazuję ślady człowieka, jego aktualną nieobecność i jego obecność w czasie przeszłym – zamkniętym na zawsze. Świadczą o tym ślady zużycia: od różnorodnej, nieoczekiwanie bogatej faktury starych cegieł zabytkowych kamienic, poprzez zarysowania desek używanego przez dziesięciolecia parkietu, na zużytych przedmiotach codziennego użytku kończąc.

Podczas przeglądania cyfrowych powiększeń moich prac znalazłem w nich szereg fragmentów, które mogłyby stanowić odrębne kompozycje. Postanowiłem wykorzystać ten fakt i tak powstały nowe prace tym razem w technice offsetu. Jednakże brak tłoczenia i cieńsza warstwa farby na odbitce offsetowej powoduje, że ich charakter jest nieco inny niż odbitki wklęsłodrukowej. Aby zniwelować tą różnicę i nie burzyć jednorodności cyklu, zastosowałem w tych pracach również matryce wklęsłodrukowe. Powiększenia fragmentów prac dają rodzaj ekspresji trudny do osiągnięcia w inny sposób. Jest to z całą pewnością zagadnienie, które w przyszłości chcę rozwijać.

Wystawa czynna do 3 czerwca 2011.
BWA, ul. Kolejowa 1

bwa