Pracodawca znajdzie w Kodeksie pracy wszystkie informacje dotyczące potrąceń od wynagrodzenia pracowników. Jak definiuje art 87§1, w pierwszej kolejności należy odliczyć składki na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. W następnej kolejności mogą być potrącane następujące należności:

- kary pieniężne jakie zawarte są w art. 108,
- zaliczki pieniężne udzielone dla pracownika,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż alimenty.

Ważną informacją jest też fakt, że wspomniane potrącenia trzeba realizować w powyższej kolejności. Zmniejszenie wynagrodzenia bez zgody pracownika może wystąpić tylko w tych sytuacjach.

Podstawy potrąceń
Każde potrącenie wynagrodzenia musi być związane z odpowiednią podstawą. Świadczenia alimentacyjne i inne należności są uszczuplane na podstawie konkretnych dokumentów. Jest kilka możliwości w egzekwowaniu tego potrącenia.

Istnieje uproszczona egzekucja należności alimentacyjnych, z których może korzystać wierzyciel. Kieruje on wniosek bezpośrednio do zatrudniającego pracownika objętego obowiązkiem płacenia alimentów. W tym przypadku nie dotyczy to art. 88 Kodeksu pracy i pracodawca część wynagrodzenia danej osoby przekazuje bezpośrednio na konto wierzyciela. Inne możliwości związane są z pismami ze strony komornika lub innego organu egzekucyjnego.

Jaką kwotę potrącić z wynagrodzenia?
Wynagrodzenie za pracę jest prawnie chronione w Kodeksie pracy, gdzie można znaleźć wszystkie informacje, dotyczące maksymalnej kwoty, którą można potrącić z wypłaty.

Od potrącenia zwolniona jest kwota:
- minimalnego wygrodzenia za pracę, przysługującemu pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (od 1 stycznia 2013 roku jest to kwota w wysokości 1600zł brutto) – dotyczy to tylko sytuacji, gdy chodzi o potrącenia inne niż na świadczenia alimentacyjne,
- 75% wynagrodzenia określonego powyżej przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% wynagrodzenia określonego powyżej przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.

Jeśli ustawodawca w przypadku egzekucji należności alimentacyjnych nie przewidział wolnej kwoty do zajęcia, pracodawca ma obowiązek potrącić określoną sumę, według granic wskazanych w art. 87§3.

Wynoszą one:
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5 wynagrodzenia,
- w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości 1/2 wynagrodzenia.

Potrącenia wynagrodzeń zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu powinny być wyliczane proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dodatkowe wynagrodzenie roczne, inne należności i nagrody przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku i podobnych sytuacji podlegają egzekucji do pełnej wysokości - w przypadku świadczeń alimentacyjnych - co jest określone w art. 87§5.

Zgoda pracownika lub jej brak?
Potrącenia, o jakich mowa powyżej mogą być realizowane bez zgody pracownika. W myśl art. 91§1 Kodeksu pracy istnieją szczególne przypadki. Wtedy na takie potrącenia potrzebna jest pisemna zgodna zatrudnionego.

Do takich wyjątkowych sytuacji dochodzi wtedy, kiedy to zakład pracy otrzymuje zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia za pracę, pomimo tego, iż pracownik zarobił kwotę, jaka jest wolna od egzekucji. Pracownik ma prawo zażądać od zatrudniającego, aby ten przekazywał wynagrodzenie na konto komornika. W tym celu należy złożyć w miejscu pracy, w dziale księgowości stosowne pismo Pracodawca musi przekazywać wynagrodzenie na konto wskazane w przekazanym piśmie.

Brak podstaw do potrąceń
Pracodawca ma obowiązek wypłacania określonej sumy wynagrodzenia w odpowiednio ustalonym terminie. Bezpodstawne potrącenia od wynagrodzenia związane są z odpowiedzialnością materialną. Jak wskazuje art. 282§1 pkt 1 Kodeksu pracy, zatrudniający może zostać ukarany grzywną w wysokości nie niższej niż 1000zł i nie wyższej niż 30 000 zł.

W wielu przypadkach wyliczaniem wynagrodzenia pracowników zajmuje się odpowiedni dział kadr lub zewnętrzna firma, która wylicza wynagrodzenia na podstawie obowiązujących zasad w jego imieniu.

Artykuł opracowany przez redakcję portalu Żywiec Praca.