Spotkanie z Joanną Orską, znanym krytykiem literackim, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Wrocławskiego, odbyło się 26 października br. w Czytelni Głównej Krośnieńskiej Biblioteki. Jej pełen ekspresji wykład na temat literatury ostatnich dekad przykuł uwagę kilkudziesięciu licealistów i pedagogów. Joanna Orska skupiła się na literaturze po 1989 r., (niekiedy nazywaną „literaturą po przełomie”) akcentując grupy młodych wówczas poetów, związanych z powstającymi w tym okresie pismami, zwłaszcza z „BruLionem”. Z niemal encyklopedyczną starannością, prezentowała poszczególne zjawiska podając nazwiska, daty, tytuły utworów, które związane były z ówczesnymi ideami. Każdy kierunek, czy nurt literacki, przedstawiła na tle historycznym. Wspomniała o diagnozach krytycznoliterackich Jana Błońskiego, o znaczącym wpływie poetów nowojorskich z O’Harą, Ginsbergiem i Ashbery’m na czele, na poezję polską. Oczywiście również o pokoleniu Nowej Fali, która nazywana bywa także pokoleniem ’68, czyli z rokiem jego zaistnienia (1968). Dr Joanna Orska cytowała wiersze głównych twórców Nowej Fali – Adama Zagajewskiego, Juliana Kornhausera i Ryszarda Krynickiego. Przypomniała, że ówcześni młodzi zdecydowali się na postawę trybunów idei polityczno-społecznych, zaś nowofalowcy w osobach Kornhausera i Krynickiego przyjęli raczej postawę klerków, dbali o istotę tworzenia i sens.
Podczas dyskusji, po wykładzie dr Orskiej, zastanawiano się, czy mocne wejście młodych poetów po 1989 r. nie było w wielkiej mierze dyskusją ponad literaturą, z niekorzyścią dla literackiej rzetelności. Pytano, czy w tym spektakularnym tumulcie tzw. brulionowców, nie ginęły głosy bezwzględnych poetyckich autorytetów, jak choćby Tadeusz Różewicza.
Przykładem na trwałość poglądów estetycznych i moralnych – zaakcentowano w dyskusji – jest miesięcznik „Odra”, której mózgiem jest jej redaktor naczelny - Mieczysław Orski, ojciec Joanny. „Odra” była i pozostała pismem wyrażającym skalę europejskiej – i uniwersalnej - filozofii sztuki.
Zatem wszelkie formacje, posługujące się krzykliwymi mediami, nawet prowokacjami, wprawdzie silnie istnieją w świadomości społecznej, lecz prawdziwe wartości, choć w cieniu owego krzyku, pozostają uznawane za wartości nieprzemijające – taką chyba diagnozę można sugerować.
Joanna Orska (ur. 1973 r.) jest historykiem literatury, pracownikiem Instytutu Filologii Polskiej (Zakład Literatury Polskiej po 1918 r.) Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej publikacje można znaleźć w „Nowych Książkach”, „Studium”, „Odrze”. Jest autorką książek: „Przełom awangardowy w XX-wiecznym modernizmie w Polsce” oraz „Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006”.
Spotkanie odbyło się w ramach projektu „Interakcje Literackie – promocja literatury najnowszej” z Programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Jan Tulik
Foto: kbp
