Opis „informacji publicznej” zawiera art. 61 Konstytucji RP. Wskazuje na sposób definiowania tego pojęcia i określa kryteria, po spełnieniu których powstaje obowiązek udostępnienia informacji publicznej.

Konstytucja wyraźnie podkreśla, że prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Oznacza to że możemy zaglądać do dokumentów, które ma urząd i uczestniczyć w posiedzeniach rady i komisji gminy, powiatu, sejmiku województwa, czy zebraniu wiejskim. Możemy te posiedzenia nagrywać!

Sytuacje, w których: mieszkańcy są wypraszani z komisji, albo urzędnicy lub samorządowcy uzależniają prawo do nagrywania od swojej zgody, lub samorząd nie informuje o terminach i miejscu posiedzeń, w efekcie uniemożliwiając skorzystanie z prawa do wstępu i nagrywania posiedzenia, są zatem przypadkami łamania prawa.
Prawo do informacji, to prawo człowieka!


Zapisano je w Artykule 19 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (przyjętej także przez Polskę)::

“Każdy człowiek ma prawo wolności opinii i wyrażania jej; prawo to obejmuje swobodę posiadania niezależnej opinii, poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi środkami, bez względu na granice”.

Dlaczego tak jest? Ponieważ prawo do informacji jest fundamentalne dla wolnego i demokratycznego społeczeństwa. Żeby dokonywać świadomych wyborów politycznych, żeby brać udział w odpowiedzialny sposób w debacie publicznej, trzeba mieć dostęp do informacji, trzeba polegać na sprawdzonych i rzetelnych danych. Może kogoś to zaskoczy, ale to prawo nie mniej ważne od pozostałych (np. wolności słowa, wolności od tortur itp.). Prawo do informacji dosłownie chroni nasze pozostałe prawa. Zastanówmy się, jak ktokolwiek może uczestniczyć we współrządzeniu krajem, bez zabezpieczenia prawa do wyrażania opinii? Jakże można wyrażać wartościową opinię, bez znajomości faktów i rzetelnych danych? Jakże można zapobiegać skrytemu łamaniu praw, bez zdobywania i rozpowszechniania informacji o nieprawidłowościach? Jak można wyciągać konsekwencje za nadużycia i błędnie podjęte decyzje, bez informacji kto, kiedy i w jaki sposób je podjął? Prawo do informacji, to prawo chroniące przestrzeganie zasad. Jest niezwykle ważne, bez niego przestrzeganie innych praw może szybko stać się iluzją!

Warto tu podkreślić, że prawo wstępu na posiedzenia, nie ma na celu bezpośredniego wpływania na decyzje polityków i samorządowców. Celem jest zapewnienie dostępu do informacji, do tego jak przebiega dyskusja, jakie padają argumenty. Gdy w Krośnie, bez wiedzy i dostępu mieszkańców, odbyła się komisja, na której opiniowano zawieszenie Budżetu Obywatelskiego, radni zbagatelizowali temat. Twierdzili, że to bez znaczenia, bo “gdyby ktoś przyszedł to i tak nie miałoby wpływu na ich decyzję”. Jest to niestety jeden z wielu w Polsce przykładów niezrozumienia znaczenia dostępu do informacji i jawności procesów tworzenia prawa, w tym wypadku uchwał rady gminy.

Jeżeli temat Was zainteresował i chcecie wiedzieć więcej, to zapraszamy do śledzenia kolejnych wydań KrosnoSfery, naszej strony internetowej oraz polecamy stronę prowadzoną przez Sieć Watchdog Polska: informacjapubliczna.org. Znajdziecie tam wiele szczegółowych informacji, porad, interpretacje prawne poszczególnych przypadków. Jeżeli potrzebujecie pomocy w dostępie do informacji, to lokalnie możecie zwrócić się do Fundacji Pasjonauci: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub do Sieci Watchdog Polska, która prowadzi ogólnopolską poradnię.