Tom piąty, którego szczęśliwy finał oficjalnie zamknął się w roku 2010, w układzie treściowo-chronologicznym nawiązuje do tomów poprzednich. Jest on dedykowany nieżyjącym prezesom korporacji SMZK - Stanisławowi Chrzanowskiemu, Franciszkowi Krausowi, Janowi Krzanowskiemu i Adolfowi Marczakowi. Podobnie jak przed kilku laty, jego redaktorem naukowym i przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego jest prof. zw. dr hab. Franciszek Leśniak z Katedry Historii Nowożytnej w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, wybitny znawca dziejów Krosna w XVI-XVII wieku.
Autor ten w nocie Od Redakcji, dając krótką charakterystykę zawartości rzeczowej wydawnictwa, m.in. napisał:
Na niniejszy tom złożyły się dokonania kilkunastu autorów, w większości historyków regionalistów z Krosna i okolic. Napisali oni szesnaście artykułów naukowych. Staraliśmy się utrzymać układ chronologiczno-problemowy nawiązujący do tradycji studiów krośnieńskich. Nietrudno zauważyć, że zdecydowana większość prac mieści się w XIX i początkach XX stulecia. Można wyróżnić wśród nich cechy charakterystyczne. Pierwszą jest skupienie się na biografistyce rozumianej jako opowieści historyczne o zasłużonych dla Krosna osobach z historii bardziej czy mniej odległej. Dokonania ludzi tu przedstawianych, a związanych w znacznym stopniu z miastem i okolicą, można zaliczyć do najszerzej pojętej elity intelektualnej, wojskowej, patriotycznej, artystycznej i literackiej. Ich trud wart jest wydobycia na światło dzienne i utrwalenie drukiem. Nieźle dokumentowane zostało krośnieńskie środowisko wojskowo-patriotyczne w czasach powstania styczniowego, bojownicy o wolność tacy na przykład, jak właściciel pobliskiego Żarnowca i powstaniec Wojciech Komorowski. Istotne znaczenie poznawcze posiada artykuł poświęcony udziałowi w powstaniu mieszkańców Krosna i okolicy, a walor autentycznego dokumentu "Dziennik" Emilii z Jabłonowskich Skrzyńskiej. W nurcie biografistyki mieszczą się też opracowania innych ważnych dla historii regionu postaci jak Kaspra Wojnara, Franciszka Waligórskiego, czy Modesta Humieckiego. Bywał tutaj Józef Bliziński, dramaturg i komediopisarz okresu pozytywizmu. Region krośnieński bogaty w zabytki architektury i sztuki u schyłku XIX w. odwiedzali uczeni i studenci z krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. W tomie znalazło się miejsce dla omówień niektórych aspektów działalności w dziedzinie rzemiosła artystycznego czy wytwórczości pocztówek oraz opracowanie dziejów budowy gmachu Sądu Powiatowego. Kilka artykułów dotyczy dawniejszego Krosna. Ich autorzy piszą o krośnieńskich wodociągach w świetle najnowszych odkryć archeologicznych, o krośnieńskiej elicie intelektualnej doby odrodzenia, a w wymiarze przekrojowym historyczno-terytorialnym o losach powiatu krośnieńskiego. Zamieściliśmy również prace z dziedziny oświaty i geografii historycznej. Całości dopełnia obszerne opracowanie poświęcone zasłużonemu wielce krakowskiemu Oddziałowi Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej.
Trzeba dodać, że w tomie znalazła się również recenzja wydawnictwa źródłowego, jakim jest "Stanisława Tomkowicza Inwentarz zabytków powiatu krośnieńskiego. Z rękopisów Autora wydali i własnymi komentarzami opatrzyli Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie". Ponadto, w trosce o czytelnika, opatrzono go w indeksy - geograficzny i osobowy oraz spis ilustracji. Tom w sensie objętości jest najobszerniejszy z wszystkich dotychczas wydanych, gdyż mając format B5 liczy łącznie 608 stron druku.
Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu, t. 5, pod red. Franciszka Leśniaka, Krosno 2010, ss. 608, il., mapy, indeksy, ISBN 978-83-910572-1-6
Spis treści
- Od redakcji - 5
- Anna Muzyczuk, Zaopatrzenie w wodę średniowiecznego Krosna w świetle odkryć archeologicznych - 7
- Franciszek Leśniak, Elita intelektualna miasta. Pisarze miejscy i nauczyciele w Krośnie (do 1630 r.) - 21
- Wiesław Syrek, Rys historyczno-terytorialny Powiatu Krośnieńskiego - 63
- Andrzej Kosiek, Krosno i okolice przed powstaniem styczniowym w świetle "Dziennika" Emilii z Jabłonowskich Skrzyńskiej - 89
- Marian Hubert Terlecki, Udział mieszkańców Krosna i regionu w powstaniu styczniowym - 115
- Zdzisław Łopatkiewicz, Wojciech Komorowski - właściciel Żarnowca i powstaniec styczniowy - 151
- Stanisław Pomprowicz, Modest Humiecki (1842-1899) - życie i twórczość - 177
- Zdzisław Łopatkiewicz, Kasper Wojnar - księgarz, działacz niepodległościowy, legionista - 187
- Andrzej Laskowski, Wokół budowy gmachu Sądu Powiatowego w Krośnie - 253
- Anna Lubaś, Adam Krzanowski, Z historii Szkoły Podstawowej nr 2 w Krośnie (1866-1976) - 313
- Zdzisław Gil, "Ars longa - vita brevis" Pracownia artystyczno-rzeźbiarska Andrzeja Lenika w Krośnie, w latach 1887-1929 - 351
- Tadeusz Łopatkiewicz, Śladami zapomnianej wycieczki. Studenci krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych w Krośnieńskiem A.D. 1890 - 383
- Jerzy Zieliński, Krośnieńska pocztówka artystyczna - 433
- Joanna Iwaniec, Józef Bliziński w Galicji - 465
- Joanna Iwaniec, Franciszek Waligórski - zapomniany poeta z Krosna - 477
- Artur Bęben, Stanisław Szafran, Początki i pierwsze trzydzieści lat oddziału krakowskiego Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej - 487
- Franciszek Leśniak, Stanisława Tomkowicza Inwentarz zabytków powiatu krośnieńskiego. Z rękopisów Autora wydali i własnymi komentarzami opatrzyli Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2005, ss. 422, il. 253; ISBN 83-87312-92-4 - 555
- Indeks geogeraficzny - 559
- Indeks osobowy - 569
- Spis ilustracji - 593
- Wsparcie finansowe - 605
Starannego wydania podjęło się powtórnie krośnieńskie Wydawnictwo RUTHENUS Rafała Barskiego, zaś druk wraz z twardą oprawą i obwolutą książki w nakładzie 1000 egz. wykonały Rzeszowskie Zakłady Graficzne S. A.
Należy wyraźnie podkreślić, że tom ten mógł się ukazać dzięki wsparciu finansowemu druku, którego udzieliły Gmina Krosno, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie - Oddział w Sanoku oraz kilku indywidualnych darczyńców.
Zarząd Główny Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej uprzejmie zaprasza na prezentację książki - Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu, tom 5, która odbędzie się w sobotę 5 lutego 2011 roku, o godz. 11:00, w Regionalnym Centrum Kultur Pogranicza w Krośnie, ul. Kolejowa 1.
Promowane wydawnictwo można będzie nabyć w trakcie spotkania z autorami poszczególnych tekstów.
Książkę w cenie 35 zł za egzemplarz można nabyć w Krośnieńskiej Bibliotece Publicznej Filia nr 6 - Centrum Multimedialne, ul. Ordynacka 8, I p. (poniedziałek - piątek, w godz. 10:00 - 17:00) lub drogą internetową, za witryny SMZK.
Zobacz strony:
- Stowarzyszenie Miłosników Ziemi Krośnieńskiej
- Wydawnictwa Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej
smzk
